ابوجعفر، محمد بن علی الباقر، مشهور به امام محمد باقر (ع)، امام پنجم شیعیان است. امام محمد باقر (ع) در روز جمعه سوم ماه صفر سال ۵۷ هجرى (طبق برخی روایات اول ماه رجب) در مدینه دیده به جهان گشود.
پدرش ابومحمد علی بن الحسین زین العابدین (امام چهارم شیعه) و مادرش فاطمه بنت حسن بن علی (دختر امام حسن مجتبى (ع) ) است. بنابراین نسبت آن حضرت از طرف مادر به سبط اکبر حضرت امام حسن (ع) و از سوى پدر به امام حسین (ع) می رسید. ایشان در واقعه جانگذار کربلا همراه پدر و در کنار جدش حضرت سیدالشهداء کودکى بود که به چهارمین بهار زندگیش نزدیک می شد.
القاب امام محمد باقر(ع)
لقب آن حضرت باقر یا باقرالعلوم است، بدین جهت که : دریاى دانش را شکافت و اسرار علوم را آشکارا ساخت. القاب دیگرى مانند شاکر و صابر و هادى نیز براى آن حضرت ذکر کرده اند که هر یک بازگوینده صفتى از صفات آن امام بزرگوار بوده است.
دوران امامت امام محمد باقر(ع)
دوران امامت امام محمد باقر (ع) از سال ۹۵ هجرى که سال درگذشت امام زین العابدین (ع) است آغاز شد و تا سال ۱۱۴ ه . یعنى مدت ۱۹ سال و چند ماه ادامه داشته است. در دوره امامت امام محمد باقر (ع) و فرزندش امام جعفرصادق (ع) مسائلى مانند انقراض امویان و بر سر کار آمدن عباسیان و پیدا شدن مشاجرات سیاسى و ظهور سرداران و مدعیانى مانند ابوسلمه خلال و ابومسلم خراسانى و دیگران مطرح است ترجمه کتابهاى فلسفى و مجادلات کلامى در این دوره پیش می آید و عده اى از مشایخ صوفیه و زاهدان و قلندران وابسته به دستگاه خلافت پیدا می شوند.
امام محمد باقر (ع) و پس از وى امام جعفر صادق (ع) از موقعیت مساعد روزگار سیاسى، براى نشر تعلیمات اصیل اسلامى و معارف حقه بهره جستند و دانشگاه تشیع و علوم اسلامى را پایه ریزى نمودند.
