متولیان محرومیت‌زدایی در هفته اخیر اقدامات قابل توجهی در جهت کاهش شکاف توسعه‌ای بین مناطق مختلف استان فارس را پیگیری و رصد کردند؛ اقدامات انجام شده از روستاهای دورافتاده گراش تا مناطق کوهستانی جویم، از دشت‌های حاصلخیز فیروزآباد تا ارتفاعات خرم‌بید موجی از تحولات عمرانی را به راه انداخت؛ تحولاتی که از آسفالت کوچه‌های خاکی روستاها آغاز شده و تا ساخت واحدهای مسکونی در قالب نهضت ملی مسکن ادامه داشت.
هرچند این اقدامات تلاشی برای تحقق عدالت اجتماعی و کاهش نابرابری‌های منطقه‌ای بود اما این پرسش‌ها نیز مطرح است که آیا این اقدامات در مسیر درستی حرکت می‌کنند؟ آیا منابع محدود به بهترین نحو تخصیص یافته‌اند؟ چه موانع و چالش‌هایی در مسیر تحقق اهداف محرومیت‌زدایی وجود دارد؟
اقدامات اخیر محرومیت‌زدایی؛ آخرین تدابیر برای طرح مسکن چیست؟
در هفته اخیر در زمینه طرح نهضت ملی مسکن، اقدامات قابل توجهی صورت گرفته است. جلسه پیگیری تسهیلات طرح نهضت ملی مسکن با حضور معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس، مدیرکل بنیاد مسکن فارس، سرپرست اداره کل راه و شهرسازی، سرپرست معاونت عمران و مسکن شهری، مدیرعامل بانک صادرات و سایر مسئولان برگزار شد.
این جلسه با هدف تسریع در روند پرداخت تسهیلات به متقاضیان مسکن ملی و گروه‌های ساخت و رفع موانع موجود تشکیل شد. در این نشست، بررسی جزئیات پرونده‌ها و تسهیلات مربوط به طرح نهضت ملی مسکن مورد بحث قرار گرفت تا با رفع موانع اداری و بانکی، روند واگذاری واحدها به متقاضیان تسریع شود.
همچنین جلسه هماهنگی و بررسی راهکارهای تغییر و تحول اراضی ملی با حضور مدیران کل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و منابع طبیعی و آبخیزداری استان فارس برگزار شد؛ در این جلسه که با هدف تأمین زمین مورد نیاز برای اجرای طرح نهضت ملی مسکن در استان ترتیب یافت، مدیرکل بنیاد مسکن فارس، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری فارس، معاون توسعه و عمران روستایی بنیاد مسکن و رئیس امور زمین بنیاد مسکن فارس به تشریح ظرفیت‌ها و چالش‌های موجود پرداختند. مدیریت اراضی ملی و تسهیل فرآیندهای قانونی برای واگذاری زمین به منظور احداث مسکن از جمله محورهای اصلی مورد بحث در این جلسه بود.
در هفته‌ای که گذشت در شهرستان خرامه هم مسئولان از فاز دوم پروژه نهضت ملی مسکن بازدید میدانی انجام دادند؛ در این بازدید میدانی ضمن بررسی وضعیت پیشرفت پروژه، چالش‌ها و مشکلات موجود مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت و مقرر شد برای جمع‌بندی نهایی و اتخاذ تصمیمات لازم جلسه‌ای با عنوان شورای مسکن برگزار شود.
در هفته اخیر در زمینه توسعه زیرساخت‌های روستایی نیز اقدامات قابل‌توجهی انجام شد؛ در شهرستان گراش، بیش از سه هزار و ۵۰۰ مترمربع از معابر روستاهای کنگ و ریشه از توابع بخش مرکزی، با اعتباری بالغ بر ۲۰ میلیارد ریال قیرپاشی و آسفالت شد؛ روستاهایی که در فاصله حدود ۱۰۰ کیلومتری از مرکز شهرستان گراش و ۳۵۵ کیلومتری از مرکز استان قرار دارند. مدیر بنیاد مسکن انقلاب اسلامی شهرستان گراش، با اعلام این خبر گفت که این پروژه با همکاری دهیاری و از محل اعتبارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به اجرا درآمده است. هدف از این طرح، تکمیل آسفالت معابر اصلی روستا و بهسازی معابر به منظور توسعه پایدار روستایی و محرومیت‌زدایی در مناطق کمتر برخوردار است.
در شهرستان خرم‌بید هم فرماندار شهرستان به همراه فرمانده ناحیه مقاومت بسیج سپاه، مدیر بنیاد مسکن و بخشدار مرکزی از روند اجرای پروژه آسفالت در روستای مشکان بازدید کردند؛ در این بازدید که با هدف ارزیابی آخرین وضعیت پیشرفت پروژه، کیفیت اجرایی و میزان مشارکت عوامل محلی صورت گرفت دستورات لازم برای تسریع در تکمیل مراحل باقی‌مانده پروژه صادر شد. عملیات آسفالت در معابر اصلی و فرعی روستای مشکان با هدف بهبود عبور و مرور، ارتقاء رفاه عمومی و توسعه زیرساخت‌های روستایی در حال اجراست.
در شهرستان اوز پروژه آسفالت معابر در روستای گلار با موفقیت اجرا و به بهره‌برداری رسید و مدیر بنیاد مسکن اوز اعلام کرد که این پروژه با نظارت و اجرای بنیاد مسکن انقلاب اسلامی شهرستان اوز و در مساحتی به وسعت سه هزار و ۵۰ مترمربع انجام شده؛ عملیات اجرایی این پروژه شامل آماده‌سازی و زیرسازی بود که با همکاری و مساعدت اهالی روستا صورت گرفت. پخش آسفالت نیز توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با رعایت دقیق استانداردهای فنی انجام شد؛ اعتبار مورد نیاز این طرح که بالغ بر یک میلیارد و دویست میلیون تومان است از محل اعتبارات عمرانی، نماینده، توازن و قیر تأمین شده است.
شهرستان فیروزآباد از دیگر شهرستان‌هایی بود که در هفته اخیر محور اقدامات محرومیت‌زدایی قرار گرفت؛ در این شهرستان، عملیات قیرپاشی با هدف آماده‌سازی معابر روستای مهکویه به میزان بیش از ۲هزار و ۵۰۰ متر مربع آغاز شد. مدیر بنیاد مسکن فیروزآباد اعلام کرد که کارفرمای این پروژه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی است و محل اعتبار آن از محل توازن در اختیار نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی تامین می‌شود.
او بر اهمیت اجرای این طرح‌ها در مناطق روستایی تاکید کرد و گفت هدف بهبود کیفیت زندگی روستاییان و ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای توسعه پایدار است.
طرح‌های هادی روستایی در چه مناطقی اجرا شد؟
در زمینه طرح‌های هادی روستایی هم جلسه بازنگری طرح هادی روستای هرم از توابع بخش هرم شهرستان جویم، با حضور شماری از مسئولان استانی و محلی در محل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی جویم برگزار شد؛ در این نشست که با هدف محرومیت‌زدایی، رفع مغایرت‌های فنی، فراهم آوردن زمینه‌های توسعه روستا، تسریع در بهسازی سکونت‌گاه‌های روستایی و رسیدگی به مسائل فرهنگی و اجتماعی برگزار شد، مدیر بنیاد مسکن جویم، بخشدار بخش هرم، رئیس اداره راه و شهرسازی شهرستان، رئیس منابع طبیعی شهرستان، مشاور بازنگری طرح هادی روستای هرم، دهیار روستای هرم و عضو شورای اسلامی روستا حضور داشتند؛ این جلسه با تأکید بر تعامل با مردم و نمایندگان آنان در شوراها زمینه‌ساز تهیه و بازنگری طرح هادی روستای هرم شد. طبق گزارشات ارائه شده در این نشست در سال ۱۴۰۴، بازنگری طرح هادی چهار روستای بلغان، شهرک آل محمد، احمد محمدی و هرم در شهرستان جویم در دست اجراست. اتمام بازنگری طرح هادی روستاهای منصورآباد و چاه‌گز در سال گذشته هم از موضوعات مطرح شده در این جلسه بود.
بدون شک اقدامات انجام‌شده اخیر در عرصه محرومیت‌زدایی نشان از تنوع جغرافیایی مناسبی دارد؛ پروژه‌ها در شهرستان‌های مختلف استان فارس از جمله گراش، خرم‌بید، جویم، خرامه، اوز و فیروزآباد اجرا شده‌اند که حاکی از پوشش نسبتاً مناسب مناطق مختلف استان است.
همکاری میان دستگاه‌های مختلف شامل بنیاد مسکن، راه و شهرسازی، منابع طبیعی، بانک‌ها، استانداری، فرمانداری‌ها و نهادهای محلی نشان از رویکرد هماهنگ و چندبخشی در اجرای پروژه‌ها دارد.
همچنین مشارکت اهالی روستاها در اجرای پروژه‌ها مانند همکاری در آماده‌سازی و زیرسازی در روستای گلار نشان از جلب مشارکت مردمی در فرآیند توسعه است که رویکرد مثبتی قلمداد می‌شود.
اما با وجود اجرای اقدامات و پروژه‌های متعدد، میزان اعتبارات تخصیص‌یافته نسبت به وسعت نیازهای استان محدود به نظر می‌رسد؛ برای مثال آسفالت سه هزار و ۵۰۰ مترمربع با ۲۰ میلیارد ریال و آسفالت سه هزار و ۵۰ مترمربع با ۱.۲ میلیارد تومان نشان‌دهنده هزینه بالای اجرای پروژه‌ها و محدودیت منابع مالی است.
اکثر اقدامات انجام‌شده نیز متمرکز بر بهسازی معابر و زیرساخت‌های فیزیکی است و کمتر به سایر ابعاد محرومیت‌زدایی مانند توسعه اقتصادی، ایجاد فرصت‌های شغلی، آموزشی و بهداشتی پرداخته شده؛ در گزارش‌های منتشره، شاخص‌های دقیق از میزان کاهش محرومیت، تعداد خانوارهای بهره‌مند، سطح رضایت‌مندی اهالی یا اثرات کمی پروژه‌ها ارائه نشده که این امر ارزیابی دقیق عملکرد را دشوار می‌سازد.
با نگاهی به گزارش‌های اخیر می‌توان دریافت که برگزاری جلسات متعدد برای تسریع پرداخت تسهیلات نشان از وجود کندی در روند اجرای طرح‌های مسکن ملی دارد که نیازمند بازنگری جدی در فرآیندهای اداری و بانکی است.
با وجود انجام پروژه‌ها در شهرستان‌های مختلف هنوز مناطق محرومی در استان وجود دارند که به آنها پرداخته نشده و نیازمند توجه بیشتر هستند.
ضرورت برگزاری جلسات متعدد برای رفع موانع اداری و بانکی هم نشان از پیچیدگی بیش از حد فرآیندهای اجرایی دارد که مانع سرعت‌بخشی به پروژه‌ها می‌شود.
چه باید کرد؟
لذا برای بهبود اثربخشی اقدامات محرومیت‌زدایی ضروری است که افزون بر زیرساخت‌های فیزیکی، به سایر ابعاد محرومیت شامل ایجاد فرصت‌های شغلی، توسعه خدمات آموزشی و بهداشتی، تقویت اقتصاد روستایی و ارتقای ظرفیت‌های محلی توجه شود.
تعریف و پایش شاخص‌های کمی برای سنجش میزان کاهش محرومیت و اثربخشی اقدامات انجام‌شده ضروری است.
همچنین بازنگری در فرآیندهای اداری و بانکی برای تسریع در اجرای پروژه‌ها و کاهش بوروکراسی اداری باید در اولویت قرار گیرد. افزایش تخصیص اعتبارات و تنوع‌بخشی به منابع تأمین مالی هم می‌تواند در گسترش پوشش پروژه‌ها مؤثر باشد.
بدون تردید اقدامات انجام‌شده در زمینه محرومیت‌زدایی در استان فارس نشان از تلاشی جدی در این عرصه دارد؛ برگزاری جلسات مختلف، تنوع جغرافیایی پروژه‌ها، همکاری بین‌بخشی و جلب مشارکت مردمی از نقاط قوت این اقدامات محسوب می‌شود؛ با این حال تمرکز بیش از حد بر زیرساخت‌های فیزیکی، کندی در روند اجرای طرح‌های مسکن ملی، محدودیت منابع مالی، عدم ارائه شاخص‌های عملکرد و پیچیدگی فرآیندهای اداری از مهمترین چالش‌ها در این عرصه به شمار می‌رود. برای دستیابی به نتایج بهتر ضروری است رویکردی جامع‌تر اتخاذ شود که تمام ابعاد محرومیت را در نظر بگیرد و بر ساده‌سازی فرآیندها، بهبود هماهنگی بین‌بخشی و تعریف شاخص‌های مناسب برای پایش عملکرد تأکید کند.
- منبع خبر : ایرنا
